เนื้อเยื่อเจริญ

เนื้อเยื่อเจริญ  (Meristematic  tissue  หรือ  Meristem)

(คำว่า  Meristem  มาจากภาษากรีก  Meristos แปลว่า แบ่งได้)

          เนื้อเยื่อเจริญ หมายถึง  เนื้อเยื่อที่มีเซลล์กำลังแบ่งตัวแบบ ไมโทซิส เพื่อสร้างเซลล์ใหม่  พบมากตามบริเวณปลายยอดหรือปลายราก 

        ลักษณะเด่นของเซลล์ที่อยู่ในกลุ่มเนื้อเยื่อเจริญ  คือ
         เป็นเซลล์ยังมีชีวิตอยู่  มีโพรโทพลาสซึมที่ข้นมาก  ผนังเซลล์ (Cell  wall) บาง  และมักเป็นสารประกอบเซลลูโลสเป็นส่วนใหญ่  ในเซลล์เห็นนิวเคลียสได้ชัดเจนและมีขนาดใหญ่เมื่อเปรียบเทียบกับไซโทพลาสซึม แวคิวโอลมีขนาดเล็กหรือเกือบไม่มีแวคิวโอล  เซลล์มีรูปร่าง แตกต่างกันหลายแบบ  แต่ส่วนใหญ่รูปร่างค่อนข้างกลม หรือมีลักษณะหลายเหลี่ยม ทุกเซลล์แบ่งตัวได้  แต่ละเซลล์อยู่ชิดติดกันมากทำให้ช่องว่างระหว่างเซลล์  (Interacellular  space) แทบจะไม่มี  หรือไม่มีเลย  เซลล์ของเนื้อเยื่อเจริญยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงเพื่อไปทำหน้าที่ต่าง ๆ        การเจริญเติบโตเกิดจากเนื้อเยื่อเจริญมี  2 แบบ คือ         1.  การเจริญเติบโตขั้นแรก (Primary  growth)         2.  การเจริญเติบโตขั้นที่สอง  (Secondary  growth)
        การเติบโตขั้นแรก จะทำให้รากและลำต้นมีความยาวเพิ่มขึ้น การเจริญเติบโตขั้นที่สอง จะทำให้พืชมีความกว้างเพิ่มขึ้น
        เนื้อเยื่อเจริญแบ่งออกได้เป็น  3  กลุ่ม  คือ        การเจริญเติบโตเกิดจากเนื้อเยื่อเจริญมี  2 แบบ คือ         1.  การเจริญเติบโตขั้นแรก (Primary  growth)         2.  การเจริญเติบโตขั้นที่สอง  (Secondary  growth)        การเติบโตขั้นแรก จะทำให้รากและลำต้นมีความยาวเพิ่มขึ้น การเจริญเติบโตขั้นที่สอง จะทำให้พืชมีความกว้างเพิ่มขึ้น        เนื้อเยื่อเจริญแบ่งออกได้เป็น  3  กลุ่ม  คือ

        1.  เนื้อเยื่อเจริญส่วนปลาย  (Apical  meristem)

             เนื้อเยื่อเจริญส่วนปลาย หรือเอพิคอลเมอริสเต็ม เป็นเนื้อเยื่อเจริญที่อยู่บริเวณปลายยอดหรือราก  รวมทั้งที่ตา (Bud) ของลำต้นของพืช  เมื่อแบ่งเซลล์แล้วทำให้ปลายยอด  หรือปลายรากยืดยาวออกไป    เนื้อเยื่อเจริญส่วนปลายเมื่อแบ่งเซลล์ออกมาจะกลายเป็นเนื้อเยื่อเจริญขั้นต้น (Primary  meristem ) ซึ่งประกอบด้วย  3  บริเวณ คือ  โพรโทเดิร์ม (Protoderm)   โพรแคมเบียม (Procambium) และ  กราวด์เมริสเต็ม  (Ground  meristem) ซึ่งจะกล่าวละเอียดในหัวข้อการเจริญเติบโตของราก และลำต้น

          2.  เนื้อเยื่อเจริญด้านข้าง (Lateral  meristem)

                เนื้อเยื่อเจริญด้านข้าง เป็นเนื้อเยื่อเจริญที่อยู่ทางด้านข้างของรากหรือลำต้น  ทำการแบ่งตัวทำให้เพิ่มขนาดของรากหรือลำต้น  เนื้อเยื่อเจริญด้านข้างทำให้เกิดการเจริญขั้นที่สอง  พบในพืชใบเลี้ยงคู่ทั่วๆ ไป  และพืชใบเลี้ยงเดี่ยวบางชนิด เช่น  จันทน์ผา  หมากผู้หมากเมีย  เป็นต้น  เนื้อเยื่อเจริญชนิดนี้เรียกได้อีกอย่างว่า  แคมเบียม (Cambium) ถ้าเป็นเนื้อเยื่อเจริญที่อยู่ในกลุ่มของท่อลำเลียง  เรียกว่า วาสคิวลาร์แคมเบียม (Vascular  cambium)  หากเนื้อเยื่อเจริญนั้นอยู่ถัดจากเนื้อเยื่อชั้นนอก ของรากหรือลำต้นเข้าไปข้างในเรียกว่า  คอร์กแคมเบียม (Cork  cambium)

           3.  เนื้อเยื่อเจริญเหนือข้อ (Intercalary  meristem)

                เนื้อเยื่อเจริญเหนือข้อ  เป็นเนื้อเยื่อเจริญที่อยู่เหนือโคนปล้องหรือเหนือข้อ ทำให้ปล้องยืดยาวขึ้น  พบได้ในพืชใบเลี้ยงเดี่ยวบางชนิด  เช่น  หญ้า  ข้าว  ข้าวโพด  ไผ่  อ้อย เป็นต้น